مهارت‌های قابل یادگیری در کودکان همیشه شامل آموختن نکات تاریخی و علمی نمی‌شود. دامنه مهارت‌ها و درس‌هایی که کودکان باید در سنین مختلف یاد بگیرند، بسیار نامحدود است. هر فردی برای موفقیت در زندگی، به مهارت‌هایی نیاز دارد که باید از دوران کودکی به او آموخته شود.
اما این مهارت‌ها چه هستند و چگونه می‌توان آن‌ها را به کودک آموزش داد؟ در ادامه با ما همراه باشید تا با مهارت‌های اساسی مورد نیاز کودکان و روش‌های آموزش آن مهارت‌ها به کودک آشنا شوید.
مهارت به چه معناست؟
طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، مهارت عبارت است از «توانایی رفتار سازگارانه و مثبت که افراد را قادر می‌سازد تا به طور موثر با خواسته‌ها و چالش‌های زندگی روزمره برخورد کنند.»
همچنین تعریف یونیسف از مهارت این گونه است که «یک رویکرد تغییر رفتار یا توسعه رفتار که برای رسیدگی به تعادل سه حوزه دانش، نگرش و مهارت طراحی شده است.»
علاوه بر این تعارف مهم، این دو سازمان تاکید بر یادگیری مهارت‌های ده‌گانه، در سنین کودکی نموده‌اند. متخصصان روانشناسی معتقدند، بهترین زمانی که افراد می‌توانند مهارت‌های زندگی را بیاموزند، سنین کودکی و نوجوانی است که مغز کودک انعطاف پذیرتر بوده و سرعت یادگیری بالاتری نسبت به دیگران دارد.
به همین خاطر است کسانی که از سنین کودکی در معرض یادگیری مهارت‌های زندگی قرار می‌گیرند، در آینده توانایی روانی و اجتماعی بهتری داشته و با چالش‌های زندگی به شکل سازگارانه‌تری مواجه می‌شوند.
مهارت‌های ده‌گانه مورد نیاز کودکان
در سال ۱۹۹۳ یونیسف به همراه یونسکو، ده مهارت را به عنوان مهارت‌های ضروری زندگی که تمامی کودکان جهان باید آن را بیاموزند معرفی کرد. این مهارت‌ها که از آن به عنوان مهارت‌های ده‌گانه زندگی نیز نام برده می‌شود، در واقع مجموعه‌ای از مهارت‌های شخصی و شایستگی‌های روانی و اجتماعی هستند که برای زندگی حال و آینده کودکان ضروری است.
برای اینکه بدانید کودک شما در چه سطحی از مهارت‌های ده‌گانه زندگی قرار دارد، ابتدا باید یک سری سوال در مورد فرزندتان از خود بپرسید:
- آیا فرزند شما مستقل است؟
- آیا فرزندتان توانایی مراقبت از خود را دارد؟
- آیا فرزندتان آداب و اصول پایه را می‌داند؟
- آیا فرزند شما به خوبی با دیگران ارتباط برقرار می‌کند؟
- به نظر شما فرزندتان مهارت‌های لازم برای حل مشکلات را دارد؟
در صورتی که پاسخ شما به اغلب سوال‌های بالا خیر است، این به آن معناست که تا به اینجا شما درست عمل نکرده‌اید؛ پس بهتر است هر چه زودتر دست به کار شوید. اما باید ببینیم این مهارت‌های ده‌گانه که برای زندگی امروز و آینده کودک ضروری شناخته شده است، شامل چه مواردی می‌شود.
۱- مهارت تصمیم گیری
تصمیم گیری یکی از اولین و مهم‌ترین توانایی از دسته مهارت‌های ده‌گانه است که کودک نیاز دارد آموزش ببیند. همانطور که می‌دانید، یک تصمیم اشتباه می‌تواند چندین جنبه از زندگی را تحت شعاع قرار دهد، همانطور که یک تصمیم درست می‌تواند فرد را به دستاوردهای بزرگی برساند.
زمانی که فرد در موقعیت مهمی از تصمیم گیری قرار می‌گیرد، علاوه بر اینکه باید احساسات خود را مدیریت و کنترل نماید، باید جسارت و ریسک تغییر شرایط موجود را نیز داشته باشد. به همین خاطر کودک نیاز است تا این مهارت را همراه با آزمون و خطا بیاموزد تا نقاط ضعف و قوت خود را بشناسد و بداند که کدام احساس در زمان تصمیم گیری بر او غالب است.
مطالعه کنید: 15 روش افزایش انگیزه در کودکان
۲- مهارت تفکر خلاق
مهارت تفکر خلاق مکمل مهارت تصمیم گیری است. این مهارت به فرد کمک می‌کند تا در مورد مسائل با نگاه منحصر به فرد خود بیاندیشد. با بهره گیری از مهارت تفکر خلاق، فرد با برقراری ارتباط میان تجربیات گذشته و اتفاقات کنونی، می‌تواند به یک راه حل نوین برسد. تفکر خلاق قادر است فرد را در برابر افکار جدید انعطاف پذیرتر کرده و در نهایت منجر به پیشرفت او شود.
۳- مهارت حل مسئله
مهارت حل مسئله از آن دسته مهارت‌هایی است که متاسفانه بسیاری از بزرگسالان نیز فاقد آن هستند. افرادی که توانایی حل مسئله ضعیفی دارند، اغلب از احساس ناکارآمدی و اعتماد به نفس ضعیف نیز شکایت می‌کنند؛ به همین خاطر مشکلات فرد حل نشده باقی مانده و ممکن است فرد در بزرگسالی برای رهایی از آن‌ها به راه‌های ناسالم روی آورد.
از دست ندهید: بهترین بازی های فکری برای کودکان کدامند؟
۴- مهارت تفکر انتقادی
تفکر انتقادی زمانی رخ می‌دهد که کودک از دانش و تجربیات موجود خود و همچنین بهره گیری از مهارت حل مسئله، برای انجام کارهایی مانند توضیح اتفاقات، نظردهی، ارزیابی، پیش بینی آینده و درک دیدگاه دیگران استفاده کند. البته تفکر انتقادی به طور طبیعی در انسان وجود ندارد و باید به وسیله آزمون و خطا آن را پرورش داد. این مهارت به فرد کمک می‌کند تا با استدلال و منطق به قضاوت مسائل بنشیند.
۵- مهارت توانایی مقابله با استرس
استرس واکنش طبیعی بدن در هنگام رویارویی با اتفاقات ناگهانی زندگی است که در واقع برای بقای انسان ضروری به نظر می‌رسد. اگر استرس را نتوانیم به خوبی مدیریت و کنترل کنیم، می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامت جسم و روان افراد باشد. کودکان باید یاد بگیرند که در شرایط استرس زا، چگونه برخورد کنند. همچنین باید بیاموزند که چگونه از نظر عاطفی از خود مراقبت کنند و چگونه مشکلات را به درستی پشت سر بگذرانند.
۶- مهارت همدلی
همدلی به معنای شناخت احساسات دیگران و توجه به نظرات آن‌ها به منظور کمک یا درک موقعیتی است که در آن قرار دارند. افرادی که توانایی همدلی خوبی دارند، از موقعیت اجتماعی بالاتری برخوردار هستند. برای آموزش این مهارت به کودک، باید او را تشویق کنید تا به مشکلات از دیدگاه دیگران نگاه کند. به عنوان مثال فرض کنید کودک نزد شما آمده و از دوستانش به شما شکایت می‌کند، شما باید به او بگویید که از دیدگاه دوستش فکر کند تا بتواند در حل مشکل موفق و درست عمل کند.
۷- مهارت خودآگاهی
خودآگاهی به معنای شناخت کلی ویژگی‌ها و خصوصیات فرد است. این مهارت به فرد کمک می‌کند تا نقاط ضعف و قوت خود را بشناسد و با توجه به آن‌ها تصمیم بگیرد. خودآگاهی از این نظر اهمیت دارد که در هنگام مشکلات، فرد بتواند به خوبی احساسات خود را مدیریت کند و تصمیمات منطقی بگیرد تا ضرر را به حداقل برساند. همچنین این مهارت نقش بسیار پررنگی در افزایش اعتماد به نفس و کاهش افکار منفی ایفا می‌کند.
مطلب کاربردی: برای تقویت حافظه کودکان چه خوراکی‌هایی بخورند؟ | معرفی و اجرای عملی
۸- مهارت روابط بین فردی
انسان موجودی اجتماعی ست که نیاز دارد همواره با دیگران در ارتباط باشد. روابط فردی و اجتماعی در واقع تامین کننده نیاز فرد بوده و برای سلامت روان او بسیار ضروری است. مهارت برقراری روابط بین فردی همچنین تاثیر مستقیمی بر اعتماد به نفس کودک داشته و به او در سازگار شدن با محیط‌های جدید و همسالان کمک می‌کند.
۹- مهارت برقراری ارتباط موثر
رفتارهایی مانند نحوه مهربانی و احترام نسبت به دیگران، بخشیدن اشتباهات دیگران و برقراری ارتباط موثر با افراد برای کودکان بسیار ضروری است. برای پرورش این مهارت در کودک می‌توانید با او در مورد انواع مختلف روابط مانند روابط عاشقانه، دوستانه و روابط خانوادگی صحبت کنید و آن‌ها را در فعالیت‌هایی با همکاری و کار تیمی همانند جلسات ورزشی یا باشگاه ترغیب کنید.
یک دوره عالی برای ضمانت موفقیت فرزندتان
همینطوری که من و شما به راحتی زبان فارسی را یاد گرفتیم و بدون هیچ آموزشی صحبت می‌کنیم، فرزند شما هم باید به همین صورت زبان انگلیسی را یاد بگیرد. اگر این اتفاق بیوفتد فرزند شما زبان دوم را به سختی فراموش خواهد کرد و او دو زبانه خواهد بود. دوره جامع فرزند دو زبانه شامل دوره‌های آموزشی کودکان از سن 0 تا دوره‌ی 7 سال به بالا است. برای مشاهده دوره روی تصویر زیر کلیک کنید و برای کسب اطلاعات بیشتر به مشاورین ما با شماره تماس 09130013252 پیام دهید.
۱۰- مهارت توانایی سازگاری
انعطاف پذیری، سازگاری یا تنظیم‌پذیری از ضروریاتی است که هر والدی باید به کودک خود آموزش دهد. برای اینکه فرزند خود را با این مهارت آشنا کنید، سعی کنید همیشه در هنگام سختی‌ها به کمک او نشتابید و گاهی اجازه دهید تا کودک خودش مشکلاتش را حل کند. اگر فرزند شما بتواند با مشکلات روبرو شود، می‌تواند به خوبی با مشکلات زندگی آینده نیز سازگار گردد.
مهارت‌های لازم برای کودکان پیش از ورود به مدرسه
شما به عنوان یک والد، باید بدانید که بسیاری از مهارت‌های مورد نیاز زندگی، در مدرسه یا در هر فضای آموزشی دیگر به کودک یاد داده نمی‌شود و این شما هستید که باید به پرورش چنین مهارت‌هایی در وجود کودک خود بیاندیشید.
در ادامه به ۵ مهارت اشاره شده است که لازم است کودک در سنین پیش از ورود به مدرسه آن‌ها را به خوبی یاد بگیرد؛ پس سعی کنید هر چه زودتر این مهارت‌ها را به فرزند خود آموزش دهید.
۱- اصول دفاع شخصی را به کودک بیاموزید.
آموزش دفاع شخصی در کودکان نه تنها باعث استقلال بیشتر آن‌ها می‌شود، بلکه موجب تقویت اعتماد به نفس آن‌ها نیز می‌گردد. یادگیری این مهارت برای دختران و پسران بسیار ضروری است.
کودک شما باید بتواند در هر شرایطی از خود دفاع کند و اجازه ندهد دیگران به او آسیبی برسانند. بنابراین با فرستادن کودک به کلاس‌های رزمی، حافظ سلامت او در حال و آینده باشید.
۲- کمک‌های اولیه را به کودک خود آموزش دهید.
شما قرار نیست همیشه در کنار کودک خود باشید، بنابراین لازم است تا اصول مراقبت‌های اولیه را در مواقع ضروری به کودک خود آموزش دهید. این کار را می‌توانید با نشان دادن جعبه کمک‌های اولیه و محتوای درون آن به کودک شروع کنید.
همچنین باید به کودک اهمیت سلامتی را یادآور شوید و به او بگویید تا از سلامتی خود مواظبت کند. مثلا به جای آنکه فرزندتان را مجبور به استفاده از سبزیجات تازه نمایید، با او در مورد مضرات و خطرات مصرف غذاهای بی‌ارزش صحبت کنید و توضیح دهید که غذای سالم چقدر برای او و سلامتی‌اش مفید است.
بیشتر مطالعه کنید: 15 روش طلایی برای داشتن کودک باهوش
۳- نحوه مدیریت زمان را به کودک خود آموزش دهید.
مدیریت زمان در دنیای پرمشغله امروز، یکی از مهارت‌های بسیار ضروری است. برای آموزش این مهارت به کودک، لازم است یک ساعت زنگ دار برای او تهیه کنید و به این ترتیب اجازه دهید کودک با کوک کردن ساعت، وظیفه بیدار شدن از خواب و آماده شدن برای رفتن به مدرسه را خود بر عهده گیرد.
۴- روش مدیریت پول و اصول بودجه‌بندی را به کودک آموزش دهید.
هر هفته یا هر دو هفته یکبار به فرزند خود مقدار پول مشخصی بدهید و از او بخواهید هزینه‌های خود را با این مقدار پول مدیریت کند. اگر فرزندتان می‌خواهد وسیله‌ای گران قیمت‌تر بخرد، از او بخواهید تا کمی صبر کند و برای خرید آن وسیله، پول تو جیبی خود را پس‌انداز نماید.
کارشناسان معتقد هستند که درک اهمیت پول و مدیریت آن چیزی است که هر کودک بالای ۱۰ سال باید به خوبی آن را آموزش ببیند.
۵- احترام به حریم شخصی دیگران را به کودک خود آموزش دهید.
قوانینی در خانه بگذارید تا کودک یاد بگیرد حریم شخصی دیگران را رعایت کند. این قوانین شامل در زدن پیش از ورود به اتاق و کم کردی تماس فیزیکی در هنگام مکالمه با دیگران است. به کودک یاد بدهید که در هنگام صحبت کردن با دیگران، حداقل به فاصله یک دست از آن‌ها فاصله بگیرد و یا فاصله مناسب هنگام ایستادن در صف را با نفر جلویی را رعایت کند.
مهارت‌های مورد نیاز برای کودکان زیر ۳ سال
سنین زیر ۳ سال زمانی است که کودک شما شروع به یادگیری مهارت‌های اساسی زندگی می‌کند. فرزند شما تا سه سالگی باید قادر باشد تا حد امکان خودش لباس بپوشد، بتواند اسباب بازی‌های خود را جمع و جور کند، لباس‌های خود را در کمد بگذارد، در چیدن میز به شما کمک کند، دندان‌های خود را مسواک بزند و صورت خود را بشوید.
از دست ندهید: آموزش زبان انگلیسی با استفاده از نقاشی خلاقانه + ویدیو
مهارت‌های مورد نیاز برای کودکان ۴ و ۵ سال
در این سن لازم است تا مهارت‌های ایمنی را به کودک خود آموزش دهید. کودک باید بتواند نام کامل خود، آدرس و شماره تلفن منزل خود را بداند، نحوه برقراری تماس اضطراری را بلد باشد، در کارهای منزل به شما کمک کند، به حیوانات خانگی غذا بدهد، بتواند اسکناس را تشخیص دهد و مفهوم اساسی استفاده از آن را درک کند و لباس خود را برای پوشیدن انتخاب کند.
مهارت‌های مورد نیاز برای کودکان ۶ و ۷ سال
بچه‌ها در این سن می‌توانند در آشپزی کردن و درست کرده وعده‌های غذایی به شما کمک کنند، ظرف‌ها را بشورند، از پاک کننده‌های خانگی استفاده کنند، به تنهایی حمام رفته، پس از استحمام حمام را تمیز کنند و پس از بیدار شدن تخت خواب خود را مرتب کنند.
مهارت‌های مورد نیاز برای کودکان ۸ و ۹ سال
از این سن کودک می‌تواند بسیاری از مهارت‌ها را به طور مستقل شروع کند. او باید بداند که چگونه تنها در خانه بماند، به فروشگاه نزدیک رفته و خرید کند، یک وعده غذایی ساده درست کند، از ماشین لباسشویی استفاده کند و مراقب خواهر و برادر کوچکتر خود باشد.
مطلب مرتبط: معرفی 10 کتاب انگلیسی برای کودکان
نکاتی مهم برای کسب مهارت‌های جدید در کودکان
- پیش از شروع، اطمینان حاصل کنید که کودکتان توانایی جسمی و بلوغ لازم را برای انجام مهارت‌های جدید داشته باشد. شاید لازم باشد پیش از شروع مهارت‌های پیچیده تر، به کودک خود مهارت‌های اساسی را آموزش دهید.
- به خاطر داشته باشید که کودکان وقتی متمرکزتر و هوشیارتر باشند، بهتر یاد می‌گیرند؛ به همین خاطر در هنگام آموزش به زمان و محیط توجه ویژه داشته باشید. به عنوان مثال نیاز است که از آموختن مهارت‌های جدید در زمان خواب آلودگی و یا گرسنگی کودک پرهیز شود.
- به فرزندتان فرصت برای تمرین مهارت‌های تازه کسب شده بدهید. هر مهارتی برای آن که به خوبی به حافظه سپرده شود، نیاز به تمرین و تکرار دارد و هر چه کودک شما بیشتر تمرین کند، بهتر مهارت را آموزش می‌بیند. حتی اگر لازم بود، مهارت را دوباره به کودک خود نشان دهید تا آن را به خوبی آموزش ببیند.
- کودک خود را تشویق و تمجید کنید. به خصوص در مراحل اولیه یادگیری، تشویق کودک بسیار ضروری است و او را مشتاق‌تر خواهدکرد.
- اگر فرزندتان به درستی فعالیتی را انجام نداد، از سرزنش کردن بسیار او جدا پرهیز کنید. به جای اینکه به کودک خود بگویید این کار را اشتباه انجام داده است، از حرکات و کلمات استفاده کنید تا عمل او را تصحیح کنید.
جمع‌بندی
یادتان باشد که شما اولین و مهم‌ترین معلم فرزندتان هستید. اگر می‌خواهید فرزندی مستقل و قوی داشته باشید، آموزش این مهارت‌ها را از او دریغ نکنید. با یادگیری این مهارت ها، ورود کودک به دوره بزرگسالی آسان‌تر خواهدشد و بسیار راحت‌تر می‌تواند پله‌های موفقیت را طی کند.
آیا شما به عنوان والدین فکر می‌کنید که فرزندتان مهارت‌های اساسی زندگی برای رو به رو شدن با دنیای واقعی را آموخته است یا خیر؟
برای ثبت‌نام کامل‌ترین دوره آموزش زبان انگلیسی، کلیک کنید. 
