توجه: این مقاله صرفا یک رپورتاژ است و آکادمی روان هیچ مسئولیتی در قبال این محتوا ندارد.
رشته روانشناسی، یکی از پرطرفدارترین و محبوب‌ترین رشته‌ها در گروه علوم انسانی بوده و هرساله دانش‌آموزان زیادی برای ادامه تحصیل در دانشگاه این رشته را انتخاب می‌کنند.
روانشناسی بالینی، زیرشاخه‌ای از رشته روانشناسی است که به شناخت، پیش‌بینی و درمان ناتوانی‌ها و آشفتگی‌های شناختی، زیست‌شناختی، هیجانی، اجتماعی، روان‌شناختی و رفتاری پرداخته و در زمینه تشخیص و درمان مشکلات روان‌شناختی بسیاری از افراد کاربرد دارد. اگر می‌خواهید که وارد این حوزه شده و از میزان درآمد روانشناس بالینی در سال 1403 در ایران و کشورهای خارجی مطلع شوید، در ادامه با ما همراه باشید.
آشنایی با گرایش روانشناسی بالینی
قبل از بررسی وضعیت بازار کار و میزان درآمد روانشناس بالینی، باید با این رشته و نقش‌های آن آشنا شوید.
فرصت‌های استخدام روانشناس در درمانگاه، بهزیستی، سرای سالمندان، کلینیک‌های ترک اعتیاد، کانون اصلاح و تربیت و… بسیار گسترده و متنوع هستند.
نقش‌های 6 گانه رشته روان شناسی بالینی عبارت‌اند از:
- ارزیابی و تشخیص
- مداخله و درمان
- مشاوره
- آموزش و نظارت بر کار روان‌درمانگر‌ها
- پژوهش و مدیریت
اکثر فعالیت‌ها در گرایش روانشناس بالینی در راستای درمان، تشخیص، آموزش و پژوهش انجام می‌شوند. بیشتر روانشناسان، در گرایش روانشناسی بالینی فعالیت دارند. این رشته، با کاربرد اصول روان شناختی در زمینه تشخیص و درمان مشکلات رفتاری و عاطفی سر و کار دارد؛ مانند بیماری روانی، اعتیاد دارویی، رفتار جرم‌آفرین، کشمکش‌های زناشویی و خانوادگی، عقب‌ماندگی ذهنی و سایر مشکلات.
4 دسته روانشناسی بالینی وجود دارد:
- دسته‌ای که برای درمان بیماری با روانپزشکان و روانکاوان همکاری می‌کنند و به کشف ماهیت بیماری و روش معالجه فردی خاص توجه بیشتری دارند.
- روانشناسانی که وقت خود را عمدتاً صرف بررسی خصوصیات افراد با استفاده از انواع تست‌های روانشناسی می‌کنند.
- این دسته فعالیت‌های دسته اول و دوم را به طور همزمان انجام داده و هم به درمان و هم به تشخیص می‌پردازند.
- دسته آخر، روانشناسانی هستند که به تحقیق و آزمایش خصوصیات روانی بیماران علاقه داشته و برای کشف علل، علائم و روش درمان می‌کوشند.
آگاهی از همه این روش‌ها برای فعالیت در رشته روانشناسی بالینی اهمیت زیادی دارد و روانشناسی بدون آشنایی با این روش‌ها نمی‌تواند به خوبی انجام وظیفه کند.
بازار کار رشته روانشناسی بالینی
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های داوطلبان و علاقه‌مندان به رشته روانشناسی بالینی، وضعیت بازار کار این رشته است. رشته روانشناسی، یکی از پرطرفدارترین رشته‌ها در گروه انسانی بوده و به همین خاطر قبولی در آن سخت‌تر از بقیه رشته‌ها است.
اما شاید این سؤال در ذهنتان به وجود آمده باشد که آیا با وجود سختی‌های قبولی در این رشته، آینده شغلی و وضعیت بازار کار رشته روانشناسی و روانشناسی بالینی مناسب است یا خیر؟
فارغ‌التحصیلان در این رشته‌ها با اخذ مدرک لیسانس می‌توانند در مراکز مختلفی، مانند بهزیستی و مراکز مشاوره استخدام شوند. اما نکته مهمی که به عنوان داوطلب این رشته باید در نظر داشته باشید، روش تأسیس یک مطب روانشناسی است. تأسیس مطب، زیر نظر نظام روانشناسی کشور انجام می‌شود.
اگر علاقه‌مند به تأسیس مطب و مرکز مشاوره هستید، لازم است که به دستورالعمل‌ها و قوانین نظام روانشناسی توجه کنید. البته باید بدانید که اجازه فعالیت و مجوز مطب روانشناسی تنها به افرادی با مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و بالاتر داده می‌شود.
به همین خاطر، می‌توان گفت که فرصت‌های شغلی در رشته روانشناسی در هر مقطع تحصیلی می‌توانند متفاوت از دیگر مقاطع باشند.
با توجه به شرایط فعلی جامعه، شاهد افزایش تقاضا برای بهره‌گیری از خدمات متخصصین روانشناسی بالینی هستیم. بنابر گزارشات، گرایش روانشناسی بالینی نسبت به دیگر گرایش‌ها سطح درآمد بالاتری دارد.
البته بازار کار این رشته تحت تأثیر عوامل و فاکتور‌های مختلفی است. این عوامل عبارت‌اند از:
- سطح تحصیلات
- میزان تجربه کاری
- نیاز کشور به متخصصین روانشناسی
- مهارت‌های فردی
- موقعیت جغرافیایی
اما بازار کار روانشناسی بالینی شامل چه حوزه‌هایی است؟ برای پاسخ به این سؤال، می‌توانیم بازار کار رشته روانشناسی بالینی را به 2 دسته کلی تقسیم کنیم: خدماتی و آموزشی.
بازار کار روانشناسی بالینی در حوزه خدماتی
این دسته شامل افرادی بوده که علاقه‌مند به کار‌های دفتری و اداری هستند و شامل خدمات زیر است:
مراکز دولتی
در مراکز دولتی افراد به عنوان کارمند استخدام می‌شوند. این مراکز عبارت‌اند از:
- شهرداری
- نیروی انتظامی
- سازمان زندان‌ها
- بهزیستی و سرای سالمندان
- کلینیک‌های ترک اعتیاد
- کانون اصلاح و تربیت
- بیمارستان ها و مراکز درمانی
تأسیس سرای سالمندان
فارغ‌التحصیلان رشته روانشناسی بالینی با رعایت پیش‌نیاز‌های لازم و اخذ مجوز از بهزیستی می‌توانند نسبت به تأسیس سرای سالمندان اقدام کنند.
تأسیس کلینیک روانشناسی
در میان همه این مشاغل، تأسیس کلینیک روانشناسی از محبوبیت زیادی در میان فارغ‌التحصیلان برخوردار است. اما چگونه می‌توانیم یک کلینیک روانشناسی بالینی تأسیس کنیم؟
شرایط تأسیس کلینیک روانشناسی بالینی عبارت‌اند از:
- عضویت در سازمان روانشناسی و مشاوره‌ای کشور
- داشتن حداقل مدرک کارشناسی ارشد
- حداقل یک سال از اخذ مدرک کارشناسی ارشد گذشته باشد
- گذراندن 800 ساعت کارآموزی در مراکز اداری دارای مجوز رسمی
- اخذ پروانه فعالیت
پس از رعایت تمامی پیش‌نیاز‌های فوق، لازم است که درخواست خود را ثبت کرده و فرم‌های مربوطه را پر کنید و سپس مدارک درخواست شده را به سازمان ارائه دهید.
این مدارک شامل موارد زیر هستند:
- گواهی عدم سو پیشینه
- مدرک پایان خدمت برای آقایان
- فتوکپی کارت ملی و شناسنامه
- معرفی‌نامه علمی
- عکس پرسنلی
- مدرک کارشناسی ارشد یا دکترا
- کپی سند مالکیت، رهن یا اجاره مطب
- کپی کارت عضویت در سازمان روانشناسی
این مدارک توسط کمیسیون مورد بررسی قرار گرفته و بعد از تأیید مدارک، دعوت به مصاحبه حضوری خواهید شد. در مصاحبه حضوری، توانایی‌های فردی، سطح سواد علمی و سلامت روانی فرد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. اگر قبول شوید، باید دوباره به سازمان برای ارائه مدارک بیشتر مراجعه کنید.
بعد از اخذ پروانه فعالیت، متعهد خواهید شد که تمامی خدماتتان در چارچوب قوانین باشد.
بازار کار روانشناسی بالینی در حوزه آموزشی
این دسته، شامل روانشناسانی بوده که علاقه‌مند به فعالیت‌های پژوهشی، مشاوره تحصیلی و تدریس هستند و شامل شغل‌های زیر می‌شود:
- دبیر روانشناسی در مدارس
- هیئت علمی در مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها
- کار در مهدکودک یا تأسیس مهدکودک
- مشاور تحصیلی در مدارس
عوامل مؤثر بر سطح درآمد روانشناسان بالینی
عوامل زیادی در تعیین میزان درآمد روانشناسان بالینی تأثیرگذار هستند. این عوامل عبارت‌اند از:
- میزان تحصیلات: هر چقدر مقطع تحصیلی شما در این رشته بالاتر باشد، درآمدتان بیشتر شده و تنوع کاری شما هم افزایش پیدا می‌کند.
- توانایی و مهارت‌ها: در هر حوزه کاری، توانایی و مهارت شما تأثیر مستقیمی روی میزان درآمدتان دارد.
- محل کار: این که یک روانشناس در چه شهری فعالیت داشته باشد نیز در تعیین سطح درآمد او مؤثر است. از طرف دیگر، میزان حقوق در صورت استخدام در ادارات دولتی و خصوصی با تأسیس کلینیک متفاوت خواهد بود.
- تجربه و سابقه کاری: یک دکتر روانشناس در کنار دانش به‌روز خود در زمینه روانشناسی بالینی، باید تجربه کاری هم داشته باشد. یعنی هرچه با مراجعه‌کنندگان بیشتری در ارتباط باشد، راحت‌تر مشکلات آن‌ها را حل خواهد کرد.
نمی‌توان به طور قطعی میزان درآمد یک روانشناس بالینی را تعیین کرد. همانطور که ذکر شد، عوامل گسترده‌ای بر سطح درآمد روانشناسان بالینی مؤثر هستند. با این حال، اگر روانشناسان بالینی در ادارات دولتی استخدام شوند، حقوقی معادل حقوق قانون کار را دریافت می‌کنند و اگر در بخش خصوصی فعالیت کنند، با توجه به میزان توانایی و مهارت‌هایی خود درآمدزایی می‌کنند.
بالاترین درآمد، در زمینه تأسیس کلینیک روانشناسی بالینی است. یک روانشناس هرچه تجربه، سابقه کار و مهارت‌های بیشتری داشته باشد، درآمد بیشتری را کسب خواهد کرد. در بخش بعدی، وضعیت بازار کار روانشناسی بالینی در کشورهای پیشرفته و امکان مهاجرت را بررسی خواهیم کرد.
بازار کار روانشناسی بالینی در دنیا
در این بخش، وضعیت بازار کار روانشناسی بالینی را در 3 کشور بررسی می‌کنیم.
کانادا
در این کشور، فقط به روانشناسانی که مدرک کارشناسی ارشد دارند، اجازه کار و فعالیت داده می‌شود. بنابر آمار موجود، وضعیت بازار کار رشته روانشناسی بالینی در کانادا مناسب است. یک روانشناس بالینی در این کشور حدود 70 تا 80 هزار دلار به صورت سالیانه درآمد داشته و اگر تخصص و مهارت زیادی داشته باشد، درآمدش نیز به همان نسبت افزایش می‌یابد.
آلمان
برای اخذ مجوز جهت فعالیت به عنوان یک روان‌درمانگر در آلمان، باید در مؤسسات خصوصی روان‌درمانی این کشور آموزش ببینید. طول دوره این آموزش 3 تا 5 ساله است. با گذراندن این دوره آموزشی و قبولی در آزمون نهایی، میتوانید مانند یک پزشک و بدون تجویز دارو فعالیت کنید. میانگین دستمزد روانشناسان در آلمان، حدود 3 هزار یورو به صورت ماهیانه است.
سوئد
میانگین سنی بالا در سوئد باعث شده که تقاضای بیشتری برای جذب روانشناسان بالینی در این کشور وجود داشته باشد. متوسط حقوق سالانه یک روانشناس در این کشور حدود 60 تا 70 هزار دلار است.
جمع‌بندی
بررسی بازار کار و درآمد روانشناس بالینی نشان می‌دهد که این گرایش همچنان یکی از زیرشاخه‌های پرطرفدار روانشناسی برای فعالیت است. در سال‌های اخیر، میزان تقاضا برای استفاده از خدمات روانشناسی افزایش یافته است. این افزایش تقاضا به دنبال افزایش مشکلات روانی در جامعه، افزایش آگاهی از مشکلات روانی و تغییر در نگرش نسبت به سلامت روان است. این امر، افزایش فرصت‌های شغلی و بهبود پتانسیل درآمدزایی برای روانشناسان بالینی را به دنبال دارد.
توجه: این مقاله صرفا یک رپورتاژ است و آکادمی روان هیچ مسئولیتی در قبال این محتوا ندارد.
